Eğer Avrupa Birliği, Kırım'ı ele geçirmesi ve Ukrayna'da istikrarı bozmasından ötürü Rusya'yı cezalandırma konusunda ciddiyse, o zaman bunu kendi düzenlemelerini dayatarak ve Rusya'nın Bulgaristan'dan üzerinden Batı Avrupa'ya uzanan gaz boru hattı planını durdurarak yapabilir.
20 milyar dolarlık Güney Akımı projesi, Rusya'nın bir yandan Avrupa Birliği'nin başlıca gaz tedarikçisi olmayı sürdürürken, diğer yandan Ukrayna'yı baypas etme strajesinin en önemli öğesi. Vladimir Putin ile yakın bağlantıları olan enerji devi Gazprom, ilk aşamasında Karadeniz'in altından Bulgaristan sahiline yaklaşık 800 kilometre boru yerleştirilmiş olan Güney Akımı'nın ana operatörü olarak öne çıkıyor. Rusya içindeki inşaat da çoktan başladı.
Bulgaristan'ın Rusya yanlısı sosyalist hükümeti Güney Akımı projesini stratejik ve enerji güvenliğini garantilemek için önemli olarak niteliyor. Ancak Bulgaristan, bir Avrupa Birliği üyesi olarak ise AB'nin enerji şebekesi bağlantılarına üçüncü parti girişini gerektiren AB düzenlemelerine uymak zorunda.
Gazprom 2 yıl önce tamamlanan Baltik Denizi üzerinden Almanya'ya uzanan Kuzey Akım boruhattında, üçüncü parti ve çevresel kısıtlama düzenlemelerinin uygulanmadığını söyleyerek, feragat talebinde bulunmadı. AB yetkilileri Rusya'nın Kırım'ı ilhakının, Güney Akım'ı ayrı bir kategori hâline getiren oyun değiştirici olduğunu söylüyor.
Enerji uzmanları, şayet AB sert bir duruş sergilemeye devam ederse, Güney Akım'ın en azından aylarca ertelenebileceğini belirtiyor. Avrupa Parlamentosu, kendi adına, geçtiğimiz ay Güney Akım'ın iptali çağrısında bulunarak, bağlayıcı olmayan bir çözüm planını onayladı.
Enerji yaptırımlarına karşı boy göstermek, boru hattından kâr elde edecek olan Almanya, Avusturya ve İtalya'da güçlü çıkar konuları olarak görülüyor. Kırım olayından sonra dahi Avusturyalı enerji şirketi OMV, Güney Akım'ı 2017'ye kadar Avustruya-Macaristan sınırına yakın doğalgaz aktarım merkezine getirmesi için Gazprom ile anlaşma imzaladı.
Ukrayna'nın 25 Mayıs'taki seçimleri, Güney Akım'ın kaderinin belirlenmesi hususunda önemli bir etmen olacak. AB ve ABD, Rusya'nın oylamalara müdahale etmesi durumunda, muhtemelen petreol ve gazı da kapsayacak olan sektörel yaptırımlara geçiş yapacaklarını açıkladı.
Amerikalı yetkililer uzun zamandır Avrupa'ya Rus enerjisine bağımlılıklarını azaltma çağrıları yapıyor. Mevcut durumda Rusya AB'nin doğalgazıının üçte birini arz ediyor. Ayrıca bir yandan Rusya'nın Ukrayna hamleleri stratejik dengeleri değiştirmiş olsa da, diğer yandan Orta Asya gazını Avrupa'ya taşıyacak olan alternatif boru hattı Nabucco teklifi geçtiğimiz yıl bozuldu.
Rusya, Güney Akım projesi için Bulgaristan ve Macaristan'ın yanısıra, AB üyesi olmayan Sırbistan gibi istekli müttefikler buldu. Rusya, Güney Akım'ın, işsiziğin yüksek olduğu bu ülkelerde inşaat sektöründe 5000 iş yaratacağı vaadinde bulundu. Boru hattı, işsizliğin yüzde 25'i aştığı AB'nin en fakir bölgesi olan kuzeybatı Bulgaristan üzerinden geçecek.
Rusya'nın yoğun lobicilik faaliyetleri meyvelerini veiyor. Sırbistan Devlet Başkanı Tomislav Nikolic, Güney Akım'ı, ülkesindeki en önemli yabancı yatırım olarak niteledi. Nikolic, " Rus gazı, Sırbistan'ın enerji rüyasının gerçek olması" değerlendirmesinde bulundu. Ancak AB üyesi olmaya can atan Belgrad diğer yandan Brüksel ile karşı karşıya gelmeyi de önlemek istiyor.
AB Enerji Komiseri, Alman Günther Oettinger, konu hakkında birbiriyle çelişen duygulara sahip. Oettinger, İngiliz Financial Times gazetesine, Ukrayna'daki olayların ışığında Gazprom'a Güney Akım projesinde muafiyet tanınmasından yana olmadığını söylerken, Avusturya'da çıkan Der Standard'a verdiği röportajında, "Boruhattı benim için sorun değil. Engellemek istemiyoruz ama öncelik de değil" ifadelerini kullandı. Oettinger, Güney Akım'ın Avrupa'ya ekstra gaz akışı sağlamadan yalnızca Rusya'nın ihracat yolunu değiştirdiğini vurguluyor. Mavi Akım ve Güney Akım birlikte, Rusya'nın şu anda Ukrayna üzerinden geçen gazının büyük kısmını idare edebilir.
Eski Çek Cumhuriyeti Başbakanı Mirek Topolanek, Rusya'nın Ukrayna krizindeki amacının, Güney Akım'ın inşasını kabul ettirmek olduğunu söyledi. 2009 Rusya-Ukrayna gaz krizi esnasında başbakanlık görevinde olan Topolanek, Moskova'nın o zamanki niyetinin, Rusya'dan Almanya'ya uzanan Mavi Akım'ın inşasını hızlandırmak olduğunu anlattı. Eski Almanya Şansölyesi Gerhard Schröder, Gazprom liderliğindeki konsorsiyumda üst düzey bir görevde bulunuyor.
