Türkiye'de başlatılan demokratik açılım
süreciyle birlikte ülkede yaşayan Pomaklar, çok sayıda Pomak kültür dernekleri
kurdu. Geçtiğimiz Mayıs ayında söz konusu dernekler, Pomak Dernekleri
Federasyonu (PODEF) çatısı altında birleşti. PODEF üyesi dernekler, dilleri,
kültürleri ve geçmişleri ile ilgili çalışmalar yürütüp, Balkan ülkelerinde
yaşayan diğer Pomaklarla ilişkilerini geliştirme yönünde adımlar attı.
Türkiye'deki Pomakların kültürel
ilişkilerini geliştirmek istediği ülkelerden biri de Bulgaristan. Ancak son
günlerde Bulgaristan'daki Pomaklar, Türkiye'deki derneklerin kendileri için
"Pomak Türkleri" tanımlamasında bulunmalarından rahatsız oldu.
Sivil toplum örgütü niteliğindeki
Avrupa Pomak Enstitüsü, PODEF'in Türkiye'de milliyetçi kesimin güdümünde olduğunu
iddia ederek bu durumun kendilerini son derece rahatsız ettiğini açıkladı.
Avrupa Pomak Enstitüsü Başkanı Efrem Mollov, Türkiye'deki Pomak
derneklerinin yöneticilerini Pomakları asimilasyona uğratma çabası içinde
olmakla suçladı.
 |
| Efrem Mollov, Gazeteci Nahit Doğu'ya 'sadece Pomak' olduklarını söyledi. |
Avrupa Pomak Enstitüsü Başkanı Mollov,
Türkiye'deki Pomak derneklerinin MHP'ye yakın milliyetçi çevrelerin etkisinde
kaldığını savundu. Bu çevrelerin de Bulgaristan'daki Pomakları "Pomak
Türkleri" olarak adlandırdıklarını belirten Mollov, Pomakların "Pomak
Türkleri" veya Bulgaristan'ın resmi görüşündekí gibi "Bulgar
Müslümanları" olmadığını, sadece Pomak olduklarını ifade etti.
"Türkiye, Pomakları etnik grup
olarak tanısın"
"Biz Türk devletine hiçbir zaman
sorun çıkarmadık. Tam tersi, yardım ettik. Türkiye Cumhuriyeti'nin kurulması
için 350 bin Pomak can verdi. Atatürk zamanında Türk devletinin mali desteğe
ihtiyacı olduğu dönemlerde Balkanlar'daki büyük Pomak sülaleleri para toplayıp
Türkiye'ye gönderdi. Paki, biz Türk devletine, Türk halkına ve Türk siyasetine
sorun çıkarmazken, Türkiye'de devletin içinde olan belirli çevreler Pomaklara
karşı neden çalışıyor. Pomaklar, Bulgaristan'da ve Yunanistan'da olduğu gibi
asimilasyona tabi tutulmak istemiyor. Türkiye, orada yaşayan Pomakları etnik
grup olarak tanımalı. Düşünebiliyor musunuz Avrupa'da ve Bulgaristan'da
Pomakları etnik grup olarak tanınırsa ve Türkiye'de tanınmazsa ne duruma
düşülecek".
Türkiye'nin AB üyeliği görüşmeleri
çerçevesinde Ankara'nın elinde Pomak konusunun büyük bir koz olduğunu iddia
eden Mollov, Pomakları etnik grup olarak tanıyarak Türkiye'nin Avrupa
Birliği'nden daha demokratik olduğunu gösterebileceğini savundu.
Bulgaristan'ın Pomak sorununun
merkezini Türkiye'ye taşımak istediğini söyleyen Mollov, bu amaçla Bulgar
istihbaratının Türkiye'deki bazı sivil toplum örgütleri aracılığıyla da PODEF
üyesi Pomak derneklerini yönlendirmeye çalıştığını ve iki ülkede yaşayan
Pomaklar arasında gerginlik yaratmak istendiğini ifade etti.
Bir Pomağın kendisini Türk veya Bulgar
olarak görmek istediğinde buna saygı duyduklarını kaydeden Mollov, birilerinin
Pomakları herhangi bir etnik gruba ait olarak göstermelerine karşı olduklarını
ve asimilasyonu kabul edemeyeceklerini dile getirdi. Mollov, Türkiye'deki
Pomaklara tavsiyede bulunarak devletin Pomakları ayrı bir etnik grup olarak
tanıması için çalışmalarda bulunmalarını tavsiye etti.
Mollov, Bulgaristan'da yaklaşık bir
milyon Pomağın yaşadığını, bunlardan yarısının kendisini Bulgar, diğer
yarısının ise Pomak olarak tanımladığını belirtti.
"Pomak Türkleri ifadesi
yanlış"
PODEF Başkanı Bayram Erat,
Bulgaristan'da ve Türkiye'deki Pomaklar arasında sorun olmadığını, yanlış
anlama olduğunu ve birilerinin de bunu sağladığını belirtti.
Bayram Erat: "Türkiye'de 25 ilde
2.5 milyon Pomak yaşıyor. Balkan ülkelerindeki diğer Pomaklarla aynı soydan
geliyor, aynı dili konuşuyor, aynı kültürü yaşıyoruz ve kardeşiz. Pomaklar her
yerde Pomaktır. Pomak Türkleri ifadesi yanlıştır. PODEF'in böyle bir söylemi
yoktur, hiçbir zaman da olmamıştır. Federasyonumuzun yedi üye derneği vardır,
sadece bir derneğin ünvanında bu Pomak Türkleri ifadesi geçmektedir. Bu da
düzeltilecektir. Bizler Türkiye de yaşayan Pomaklarız. Türkiyeli Pomaklar diyebiliriz.
Benim anadilim Pomakça. Türkçeyi ilkokulda öğrendim. Pomaklık için herkesin
şahsi ve farklı fikirleri olabilir. Biz Türkiye'de yaşıyoruz, ülkemizi
seviyoruz ve resmi dilimiz de Türkçedir. Vatanın bütünlüğünü savunuyoruz".
PODEF üyesi Biga Pomak Derneği Başkanı
İrfan Çinar ise Bulgaristan'daki Pomakların rahatsızliık duyduğu "Pomak
Türkleri" ifadesinin Türkiye'de yaşayan Pomaklar anlamında kullanıldığını,
Bulgaristan'da ve Türkiye'de yaşayan Pomakların arasında hiçbir farkın bulunmadığını
söyledi. Çinar, "İki ülkedeki Pomaklar aynı soylardan geliyor" dedi.
Bulgaristan, Yunanistan, Kosova,
Arnavutluk, Makedonya ve Türkiye'de yaşayan Pomakların sayısı tam olarak
bilinmiyor. Bulundukları alti Balkan ülkesinde de çeşitli sorunları var. Bulgaristan'da yaşayan
Pomakların son yıllarda uluslararası arenada etnik grup olarak tanınmaları
yönünde girişimleri ise devam
ediyor.
Nahit Doğu
