taşıyacak Burgaz-Dedeağaç boru hattı projesi tehlikeye girdi.
Bulgaristan, projeden çekilme kararı aldı, gözler Samsun-Ceyhan
alternatifine çevrildi
Rusya'nın büyük enerji hamlelerinden Burgaz-Dedeağaç petrol boru hattı
projesi, Bulgaristan'ın itirazları nedeniyle tehlikeye girdi.
Bulgaristan Başbakan Yardımcısı ve Maliye Bakanı Simeon Dyankov, 2007
yılında 710 milyon euroya mal olacağı hesaplanan projenin, bugün artık
aynı ekonomik şartlarda yaşama geçirilmesinin mümkün olmadığını
belirterek, projeyi iptal etmeyi önerdi. Dyankov, projeyi Rus ve Yunan
ortaklarıyla uzlaşmayla sona erdirmeyi istediklerini, aksi takdirde
tek yanlı olarak 12 ay içerisinde projeden ayrılacaklarını duyurdu.
Bulgaristan hükümetinin açıklaması Rusya ve Yunanistan'da da büyük
yankı uyandırırken, birçok spekülasyonu beraberinde getirdi. Bulgar
hükümetinin kararı, AB'nin baskıları sonucu mu geldi? Yoksa bu
gelişme, Bulgaristan ve Rusya'nın enerji alanında yeni bazı
planlarının ilk habercisi mi?
Burgaz-Dedeağaç petrol boru hattı projesinde yüzde 50'den fazla paya
sahip olan Rus şirketleri, Bulgaristan'ın mali yükümlülüklerini yerine
getiremeyecek durumda olduğunu doğruluyor. Öte yandan Bulgaristan
makamları, projenin ülke için kârlı olmadığı konusunda neredeyse
hemfikir. Boru hattı projesinin yaşama geçmesi durumunda Bulgaristan,
transit geçiş ücreti olarak yılda sadece yaklaşık 35 milyon dolarlık
gelir elde edecek. Bu da yatırıma ortak olan Bulgaristan'ın en erken
12 yıl sonra kâr elde edebileceğini gösteriyor.
Boğazlar için tehlike
Burgaz-Dedeağaç boru hattı projesiyle, halen İstanbul Boğazı için
büyük tehlike oluşturan deniz yoluyla petrol sevkiyatına alternatif
oluşturması hedefleniyordu. Rus enerji devleri Gazprom Neft, Rosneft
ve Transneft'in yüzde 51 hisseye sahip olduğu projede, Bulgar ve
Yunan şirketleri yüzde 24,5'er paya sahip. Bazı uzmanlar,
Bulgaristan'ın enerjide Rusya'ya olan bağımlılığını artıracağı
gerekçesiyle projeyi başından beri eleştiriyordu. Rusya, Belene
nükleer santral projesi ve Güney Akım doğalgaz boru hattı projeleriyle
de Bulgaristan üzerinde etkiye sahip.
Avrupa Birliği ise her iki projeye de tepkili. Belene'deki deprem
riski ve güvenlik endişeleri nedeniyle projeyi yakından izleyen AB,
Nabucco projesine rakip olan Güney Akım'a da mesafeli. Türkiye
üzerinden geçecek Nabucco doğalgaz boru hattı projesi, AB'nin enerjide
Rusya'ya bağımlılğını azaltacak en önemli adımlardan biri olarak
görülüyor.
Bulgaristan'da Sosyalist Parti (BSP) liderliğindeki bir önceki hükümet
döneminde imzalanan Burgaz-Dedeağaç projesi, o dönemden bu yana
tartışma konusu. Birçok uzman boru hattı için atılan imzaların
gerisinde Sosyalist Parti'nin Moskova'ya olan yakınlığının bulunduğu
görüşünde.
Rus medyasına göre Batı istedi
Bulgaristan hükümetinin Burgaz-Dedeağaç boru hattı projesinden çekilme
kararı, Rusya'da büyük yankı uyandırırken, Rus medyası bu kararı "Batı
'nın empoze ettiği" yorumlarını yaptı. Proje ortaklarının görüşlerini
aktaran Rus medyasına göre Bulgaristan'ın böyle bir adımı, Sofya
hükümetini cezai yaptırımlarla karşı karşıya bırakabilir. Bulgar
hükümeti ise tüm riskleri göze almış gözüküyor. Bulgaristan Ekonomi
Bakanı ve Başbakan Yardımcısı Simeon Dyankov ,hükümetin konsorsiyuma
olan 6,1 milyon euroluk borcunu ödeyeceğini açıkladı.
Bulgar yetkililer, bunun dışında bir ödemeye ise yanaşmıyor. Bulgar
makamlarına göre sözleşmede Bulgaristan'ın da hakları bulunuyor ve
projeden çekilme bir hukuki ya da mali yaptırım öngörmüyor.
İbre Samsun-Ceyhan'dan yana
Bulgaristan'ın projeden çekilme kararı Bulgar medyasında çeşitli
spekülasyonlara konu olmayı sürdürüyor. Bulgar gazetelerinde ortaya
atılan bir iddia, Rusya Başbakanı Vladimir Putin'ın Bulgaristan
Başbakanı Boyko Borisov ile yaptığı görüşmeye ilişkin. Bu haberlerde
Putin'in, Bulgaristan'ın Belene nükleer santrali ve Güney Akım
projelerini hızlandırması durumunda, Burgaz-Dedeağaç projesinden
vazgeçebileceklerini belirttiği iddia ediliyor.
Rus gözlemciler, Bulgaristan alternatifinin ortadan kalkması durumunda
Rusya için yeniden Samsun-Ceyhan boru hattı projesinin cazip hale
gelebileceğini belirtiyor. Ancak Türkiye'nin talep ettiği yüksek
transit geçiş ücreti nedeniyle bunun daha maliyetli olacağı
kaydediliyor.
Bulgaristan hükümetinin açıklamasının ardından şimdi gözler 14
Aralık'ta konsorsiyum ortaklarının Amsterdam'da yapacakları yönetim
kurulu toplantısına çevrildi. Burgaz-Dedeağaç boru hattı projesinin
geleceğinin bu toplantıda netleşmesi bekleniyor. Bulgar tarafı bu
toplantıda, boru hattı projesi için oluşturulan şirketin
feshedilmesini teklif edecek. Bu kabul edilmezse sözleşmede yer alan
hükümler uyarınca, 12 ay sonra projeden tek yanlı olarak çekileceği
bildiriminde bulunacak.
(c) Deutsche Welle Türkçe
Marinela Liptcheva-Weiss
